8.5.09
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)
Hakkımda
- MUT TEMSİLCİ GAZETESİ
- MUT İLÇESİNİN SESİ OLMAYA DEVAM EDİYORUZ. BİZİ İZLEMEYE DEVAM EDİN......
MUT SANDAKİKA SİTEMİZ YAYINA BAŞLADI
TÜM OKURLARIMIZA ÖNEMLE DUYRULUR..........
YENİŞAFAK SONDAKİKA
MUT TEMSİLCİ GAZETESİ
MUT TEMSİLCİ GAZETESİMUT TEMSİLCİ GAZETESİ
MUT TEMSİLCİ GAZETESİ
MUT TEMSİLCİ GAZETESİ
MUT TEMSİLCİ GAZETESİ
MUT TEMSİLCİ GAZETESİ
MUT TEMSİLCİ GAZETESİ
SON DAKİKA
HALKIN YÜKSELEN SESİ
BİZİ İZLEMEYE DEVAM EDİN....
MUT TEMSİLCİ GAZETESİ
BİZDEN HABERLER
MERSİNDEN HABERLER
YURTTAN DÜNYADAN HABERLER
SON DAKİKA SPOR
KARACAOĞLAN
MUT KARACAOĞLAN MEZARI
MUT ÖNEMLİ TELEFONLAR
İLÇEMİZ KARAMANA BAĞLANMALI?
Blog Listem
DUYURULAR
TARİHTE BÜGÜN
MUT TEMSİLCİSİ
MUT TEMSİLCİ BÜROSU TEL: 53346958709
MUT VAKİT TEMSİLCİLİĞİ
MUT VAKİT BÜROSU TEL:5346958709
MUT MİLLİGAZETE TEMSİLCİLİĞİ
MUT MİLLİ GAZETE BÜRO TEL:5346958709
Blog Arşivi
- 06/14 - 06/21 (2)
- 06/07 - 06/14 (5)
- 05/31 - 06/07 (7)
- 05/24 - 05/31 (7)
- 05/17 - 05/24 (12)
- 05/03 - 05/10 (1)
- 04/26 - 05/03 (1)
BİZDEN SÖYLEMESİ
NÜKTE
İmam-ı Rabbani’den bir öğüt: Gençlik büyük fırsattır
Ey oğul! İbadete yönelme vakti gençliktir. Akıllı olan bu vakti kaçırmaz, fırsatı ganimet bilir. Zira iş önemlidir. İnsan yaşlılık zamanına kalmayabilir. Kaldığını farz edelim, derlenip toparlanmak nasip olmaz. Böyle bir derlenip toparlanmanın mümkün olduğunu farz edelim, bir amel işlemeye güç yetiremez. Zira o zaman, zaafın ve aczin bastırdığı zamandır. Halbuki şu anda derlenip toparlanma durumu vardır, elde edilmesi kolaydır. Anne-babanın hayatta olmaları Yüce Hakk’ın nimetlerinden biridir. Senin geçimini onlar üzerine almıştır. İşte bu mevsim fırsat mevsimidir. Güç ve kuvvetinin yettiği mevsimdir. Bugünün işini yarına bırakmak için şu andaki durum nasıl bir özür olabilir? Resulullah (sas) bu manada şöyle buyurmuştur: “İşi erteleyen helak olur.” Evet, bugün ahirete ait işlerle bir meşguliyet varsa, bu düşük dünyanın işini yarına bırakmak cidden güzel olur, tam bunun aksi ise pek çirkin bir şey olur. Şu zaman gençlik zamanıdır. Bu zamanda yapılan az amele biçilen itibar, bu vakitlerden başka zamanlarda yapılan amellere biçilmez...
İmam-ı Rabbani’den bir öğüt: Gençlik büyük fırsattır
Ey oğul! İbadete yönelme vakti gençliktir. Akıllı olan bu vakti kaçırmaz, fırsatı ganimet bilir. Zira iş önemlidir. İnsan yaşlılık zamanına kalmayabilir. Kaldığını farz edelim, derlenip toparlanmak nasip olmaz. Böyle bir derlenip toparlanmanın mümkün olduğunu farz edelim, bir amel işlemeye güç yetiremez. Zira o zaman, zaafın ve aczin bastırdığı zamandır. Halbuki şu anda derlenip toparlanma durumu vardır, elde edilmesi kolaydır. Anne-babanın hayatta olmaları Yüce Hakk’ın nimetlerinden biridir. Senin geçimini onlar üzerine almıştır. İşte bu mevsim fırsat mevsimidir. Güç ve kuvvetinin yettiği mevsimdir. Bugünün işini yarına bırakmak için şu andaki durum nasıl bir özür olabilir? Resulullah (sas) bu manada şöyle buyurmuştur: “İşi erteleyen helak olur.” Evet, bugün ahirete ait işlerle bir meşguliyet varsa, bu düşük dünyanın işini yarına bırakmak cidden güzel olur, tam bunun aksi ise pek çirkin bir şey olur. Şu zaman gençlik zamanıdır. Bu zamanda yapılan az amele biçilen itibar, bu vakitlerden başka zamanlarda yapılan amellere biçilmez...
SEVGİLİ HEMŞERİLERİM
HACIAHMETLİ KÖYÜ
KİLİM
HACI AHMETLİ KÖYÜ
KÖYLÜ KADINLAR ÇALIŞMASI
MUT LAAL PAŞA CAMİİ
TARİHİ CAMİİLERİMİZDEN
YALNIZCABAĞ
TARİHİ MEZARLIK
HACIAHMETLİ KÖYÜ
DOĞAL BOYAMA
DAĞ CAMİİ
TARİHİ DAĞ CAMİİ
MUT'UN TARİHİ
İlçenin tarihi Eti’ler devrine kadar ulaştığı bilinmektedir. Taş devrinden kaldığı sanılan kalıntılara da rastlandığı bildirilmektedir. İlçemizle ilgili araştırmalarıyla ismini duyuran Sayın Doğan Atlay Yine kendisi gibi Mut üzerine araştırma yapmış olan babası Neşri Atlay'ın notlarına dayanarak "MS 500 yıllarında Mut’un bulunduğu İZORYA bölgesi, isyan dolayısıyla Bizanslılar tarafından tahrip edilmiş,yakılıp yıkılmış ve kalan yerli halk toplanıp Trakya ovasına sürülmüştür. Böylelikle 200-300 yıl İzorya (Mut toprakları) boş kalmıştır." diye iddia etse de, başka dayanağı ve delili yoktur.
Başka kaynaklarda (http://www.ezgi.com/home/erdal/mersin/tarih.htm)şöyle bir olaydan bahsedilmektedir:: Klikya bölgesi "Cilicia traheia (dağlık klikya) ve Cilicia pedias (ovalık klikya olarak ikiye ayrılır. Kue Krallığı'nın Asur eyaleti haline gelmesinden bir süre sonra Asus Devleti de yıkılmış ve bölgeyeönce yerli sülaleler, sonra da persler hakim olmuştur. M.Ö. 334 yıllarında Anadolu ve oradan Klikya'ya inen İskender, Pers hakimiyetine son verir. İskender'in ölümünden sonra generallerinden Selefkos Nikator bölgeye hakim olur. Selefkos'ların Mısır istilasına karşı Romalılardan yardım istemesi sonucu bölge Romalıların hakimiyetine girer bu arada kısa bir hükümranlık süren Ermeniler de, Romalılar tarafından bölgeden sürülürler. (klikya trakia'dan klikya pedias'a yani ovalık klikyaya M.Ö 200-300)
Miladi 800 yılından sonra Türk oymakları İzorya’ya gelip yerleşmeye başlamışlardır. Abbasoğulları, Büyük Selçuk Selçuklu İmparatorluğu, Anadolu Selçuklu Devleti İzorya’ya Türkler'in yerleşmesini teşvik ve himaye etmişlerdir. Eti’ler Dönemi Eti’ler milattan 2000 yıl önce İç Anadolu’ya girip Kızılırmak kıyılarına geldiler. LUVİ dedikleri yerli halkı kovarak onların yurduna yerleştiler. Etiler zamanında Mut kasabasının adı YENIKA yada YENİKAND idi. (Kand şehir anlamındadır. Yani Yenika yada Yenikand’ın bugünkü karşılığı YENİŞEHİR’dir). Eti’lerin parlak devirlerinde Mut-Ermenek dolaylarında MASA adında ve Eti İmparatorluğu'na bağlı bir krallık vardı. Masa Krallığı’nın varlığını ve yerini tarihçiler kesin olarak söyleyemiyorlar. Eti’ler Çukurova’ya ARZOVA-ARZOVVA-ARZAOVA, Arzaova-Arsova şeklinde “ova”müşterektir. Arza’nın Arsun-Arzun “Karargah” şekli Türkçe’dir ve Türkçe’de mevcuddur. Bu kelime Türkçe’de Aras-Araz-Iraz olarak “saadet’ manasına gelir. Arzaova-Arasova “Mes’ud Ova’’ manasına gelir. Asur’lular ise “CEHLER” diyorlardı. Mut’un bulunduğu bölgeye MASA Krallığı toprakları deneceği akla gelebilir.
ŞEHİR ADININ AÇIKLANMASI
Anadolu’da ve Luvi (Luwi) dilinden gelme tarihsel adlarını yayıldığı diğer bölgelerde, Luvi dilinden ya da onun ardı1ı dillerden gelmiş bulunduğu içindeki bazı tipik (Luvi dili ve ardıllarına özgü) sözcüklerle, takılarla kanıtlanan, hepsinde de Mut bölümü bulunan birtakım tarihsel adlarla karşılaştırıyoruz ki bunlarını tümü ya bir vadinin adıdır ya da içinde yahut başında bulunan bir yerleşme biriminin adıdır. Buna bakarak ve tümevarım yoluyla sözcüğün Luvi dilinde “Vadi” anlamında olduğunu güvenle saptayabiliyoruız (Alamut, Hadramut, Kadamut, Karmut, Manamut, Mercumut, Mut.....) . Mut adı için şöyle bir söylenti vardır: Selefkoslar zamanında burada “Muts” adlı bir kral yaşamıştır. Mut adı da bundan kalmıştır. Mut bir zamanlar “Mutyos” adlı bir kralın buyruğu altında bulunduğu cihetle bir süre bu adla anıldığını söyleyenler de vardır. Büyük Türk seyyahı Evliya Çelebi. 1671-1672 yıllarında Mut’a uğrar. Bu adın “Darü’l Mevt"ten geldiğini söyler. Evliya Çelebi’ye göre, Karamanoğlu Yakup Bey, Mut Kalesi'ni kuşatır. Binlerce şehit verdiği halde bir türlü fethedemez. Bu yüzden şehire “ölüm yurdu” anlamına gelen “Dar’ül-Mevt” der. “Mevt’’ sözcüğü zamanla “Mut’’ olur. Mut kelimesi ele geçen temessük, senet ve mektuplardaki adres ve imzalarda anlaşıldığına göre şu şekilde yazılmıştır: “MD-MUD”. Bu kelime yeni Türk harfleriyle “MUT’ olarak tespit edilmiştir. Devlet arşivlerindeki kimi belgelerde “Mut” adına çeşitli şekillerde rastlanır. Bunların bir kısmı şöyledir: -Başbakanlık arşivinde 1 No. lu il yazıcı defterindeki bir vakfiyede “Mud” olarak yazılıdır. Şimdiki İlçe Mi11i Eğitim Müdürlüğü (eski Mut ortaokulu) Han Kitabesi’nin 2. satırının sonlarına doğru ‘‘Fitarih’’ kelimesi altında ".........Mut’’ kelimesi yazılıdır.. -Mut beylerinden Mehmet Bey bir tarla satışından dolayı yazdığı Temessik’deki imzası “Esseyyid Mir Mehmet Müdir-i Kaza-i MUD”
1071 ‘den sonra da Türkler'e Anadolu kapısı açılmış oldu (1071 yılında Selçuklu İmparatoru Alpaslan'ın Malazgirt Ovası’nda Bizans ordusunu yenmesi ile birlikte). 1219 Yılında Konya’da Selçuklu tahtına oturan Alâaddin Keykubat Bin Keyhüsrev, Selçuklu yurdunu (Anadolu) imara girişirken, Anadolu’nun geniş sahillerini de korumak ve buralarda tersane kurmak gerektiğine inanmaktaydı. 1243 Yılında, Selçuklu Sultanlığı’nın “İlhanİar”ın himayesine girmesinden bir süre sonra Ermenek-Mut-Gülnar ve Tarsus, Ermeniler tarafından işgal edilmiştir. Osmanlı Dönemi Mut, 1476 yılında Osmanlı padişahı, Fatih Sultan Mehmet tarafından yapılan. vilayet düzenine göre kurulan Karaman Vilayeti'nin İçel Sancağı beylikleri içindeydi. İçel Sancağı’nın Karaman Vilayeti'ne bağlanışı da kağıt üzerinde birşeydi. İçel dolayları, Karamanlılar ile Osmanlılar’ın arasında elden ele 1484 yılına kadar alınıp verilmiştir. En son Osmanlılar elinde kalmıştır. Osmanlı padişahı ikinci Bayazıd zamanında yeni bir vilayet düzenine göre Silifke-Ermenek-Mud(Mut)-Gülner(Gülnar)kazalarından ibaret bir İçel livası kurularak yine Karaman Vilayeti'ne bağlandı. Ve İçel Sancağı’nın merkezi Ermenek kasabası idi. Bu düzene göre vilayetler valilerle, sancaklar sancak beyleri ile, kazalarsa kaza müdürleri ile idare edilecekti. Halk kaza müdürlerine “Bey” derdi. 1571 Yılında Kıbrıs adası Osmanlılar tarafından alınınca Kıbrıs Vilayeti kuruldu. İçel Sancağı Kıbrıs Vilayeti'ne bağlandı. 1484 Yılında İçel Sancağı kazalarından, Mut kazası toprakları üzerinde doğudan başlayarak Sarıkavak, Mut, Sinanlı adında üç tane kaza vardı. Bu kazalar birleştirilerek merkezi Mut kasabası olmak üzere yeni bir Mut kazası kuruldu. Eski Sarıkavak kazası köyleriyle birlikte. Mut kazasına bağlı “Sarıkavak Nahiyesi” olmuştur. Bununla birlikte aşağıdaki düzenleme yapılmıştır 1-Sinanlı Kazası : merkezi Kıravga Köyü 2-Mut Kazası : merkezi Mut Kasabası 3-Sarıkavak Kazası : merkezi Dere Köyü Cumhuriyet Dönemi Cumhuriyet kurulduğunda Mut kazasının 74 köyü vardı. Mut kasabasının ise “Şıh, Kale, Hamidiye” olmak üzere üç tane mahallesi vardı. Mut kasabasında hane ve nüfus günden güne artıyordu. Mahalleleri bir muhtar idare edemez hale geldiğinden Şıh Mahallesi ile Hamidiye Mahallesi birleştirilerek bir mahalle haline getirildi ve adı da Meydan Mahallesi kondu. Kale Mahallesi üç parçaya ayrıldı. Bir parçası eski adı olan Kale Mahallesi olarak kaldı. Bir parçası 16. 5. 1927 yılında Doğancı Mahallesi olarak düzenlendi. Bir parçası da 18.5.1927 yılında Pınarbaşı Mahallesi oldu. 20.10.1935 Yılında yapılan ilk nüfus sayımında Mut’un genel nüfusu 18334 kişi idi. 1940 Yılında 20228, 1960 yılında 33082, 1965 yılında 77660 kişi olup kaza merkezinin nüfusu 6556 kişi idi.
Kronolojik tarih
M.Ö. 2000 Yıllarından evvel Mut ve civarında insan yaşadığı, yontmataş, cilalıtaş devri kalıntılarından anlaşılıyor.
M.Ö. 2000 Bu tarihten önce Mut’un ismi geçen ilk sakinlerine Luvi’ler deniyor.
M.Ö. 2000 Eti’ler idaresine geçen Luvi arazisinde Etiler’e bağlı Masa krallığı kuruldu. Baş şehirlerine Yenika adlı verildi.
M.Ö.1295 Kadeş savaşına, Etiler yanında Masa Krallığı da girdi.
M.Ö.1280 Etiler’in yıkılması ile Masa yurduna Frik’ler hakim oldu ve bölgeye İzorya denmeye ve Siyennisis (papaz krallar)'ler tarafından idare edilmeye başlandı. Baş şehirlerine lsaura (Mut-Ermenek) denildi.
M.Ö.620 İzorya Lidyalılar’ın eline geçti.
M.Ö. 546 İran’ı Persler bütün Anadolu’ye ve İzorya’ya sahip oldular.
M.Ö. 334 Izorya, Makedonyalı İskender’in eline geçti.
M.Ö. 323 İskender'in ölmesi ile generali Selefkus’un elinde kalan İzorya’nın başşehri
M.Ö. 321 ‘de Silifke Kalesi’nin inşası ile Silifke oldu.
M.Ö.17 İzorya Romalılar’ın eline geçti. İsaura’ya da Claudiopolis dendi.
M.S.95 Roma İmparatorluğu ikiye ayrılınca Claudiopolis Bizans İmparatorluğu’nda kaldı.
475-491 Bizans İmparatorluğu, Zenon zamanında İzorya isyan etti. İmparator ordusu ile isyanı bastırdı. Tarihi taş köprü o zaman yapıldı.
491-518 Bizans İmparatoru I. Anastas zamanında İzoryalılar tekrar isyan edince bu defa imparator köy ve kasabaları yaktı, yıktı. Halkını büyük kısmını öldürdü. Kalanları bu topraklardan sürdü. Claudiopolis adı tarihe karıştı.
673 Emevi İslam Devleti orduları Kilikya ve İzorya’ya girdiler.
750 İslam Devleti halifeliği değişim sırasındaki karışıklıktan faydalanan Bizanslılar, İzorya ve Kilikya’yı işgal ettiler.
834 Abbasi orduları komutanı Türk asıllı General Afşin, İzorya’yı geri aldı. Orta Asya’dan kopup gelen Türk oymaklarından uzun zamandır boş olanı İzorya’ya yerleşmelerini teşvik etti.
861 İzorya tekrar Bizans’ın eline geçer.
1071 Anadolu’ya Selçuklular hakim olur. Mut ismi de bu sıralarda verilir.
1189 Avrupa’dan gelen 3. Haçlı ordusu Konya-Karaman-Mut yolunu takip ederek Kilikya’ya ulaşmak istemişse de, Anadolu Selçuklu Sultanı 2. Kılıçaslan’ın saldırısından kaçarken Alman İmparatoru Frederik Barbarossa Silifke civarında Göksu'dan geçerken boğulur.
1221 Selçuklu Sultanı Alâaddin Keykubat I. İzorya’yı işgal eder. İzorya bundan sonra Taşlık Kilikya diye anılır. Sultan Alâaddin Keykubat, Karaman-Mut-Silifke yolunu, Sertavul hanlarını, Yapıntı ve şimdi yıkılmış olan Mut köprülerini yaptırdı.
1230’da Mavga Kalesi’ni imar ettirdi.
1236 Sultan Alâaddin Keykubat’ın ölmesi ile Mut’u Ermeniler istila etti. Aynı sene Karamanlılar, Nurettin Sofi kumandasında Mut’u geri alır.
1257 Selçuklu taht; karışıklığında Konya’ya giden Karaman Bey’in yokluğundan istifade etmek isteyen Kızkalesi Ermenileri Mut Kalesi’ni kuşattılar. Bunu haber alan Karaman Bey, acele yetişip Ermeniler’i Kız Kalesi’ne kadar kovaladı.
1263 Karaman Bey'in zehirlenerek öldürmesi üzerine Selçuklu komutan Bedrettin İbrahim Hutenoğlu, Ermenek Vilayeti başbuğu olarak Mut’a hakim oldu.
1264 Mut’ta Karamanoğlu Mehmet Bey’in yaknılarından birinin düğünü olur. Düğün sahibi,hem Mehmet Bey’i, hem de Hutenoğlu’nu davet eder. Düğün esnasında Mehmet Bey, Hutenoğlu’nun adamlarını öldürür. Hutenoğlu kaçar. Mehmet Bey, Mut’a tekrar sahip olur.
1277 İlkbaharında Selçuk-Moğol birleşik orduları ile Mut’ta çarpışan Mehmet Bey, Şikari’ye göre muharebe esnasında okla vurularak, İbn-i Bibi’ye göre Kurbağa Kalesi’nde yakalanarak şehit edildi.Mut, Selçuklu’lar eline geçer.
1280 Karamanoğlu Güneri Bey tekrar Mut’a sahip oldu.
1354-1356 Karamanoğlu Burhanettin Musa zamanında Mut, Karamanoğlu devlet merkezi olur. Burhanettin Musa, Mut’a medrese ve muallimhane yaptırdı.
1356 Mut’ta yapılan bir divanda Burhanettin Musa, tahtı ve hükümdarlık mührünü Seyfettin Süleyman Bey’e devreder.
1356 Harami Kıvameddin Mut’ta idam edilir.
1419 Anadolu’yu talan eden Memlûk orduları Mut’u da talan edip çok tahribat ve zulümler yapar.
1444 La’l Paşa Camii Medresesi ve Hamamı insa edilir.
1464 Karamanoğlu 2. İbrahim Bey’in vefatından sonra saltanat oğulları arasında taksim edilir.Toroslar sınır olmak üzere Pir Ahmet Konya’da, İshak Silifke’de kalır. Karaman ülkesi ‘‘Ova İl’’ ve ‘‘İç İl’’ olarak ikiye. ayrılır.
1465 İki kardeş, Dağpazarı civarında (büyük olasılıkla Küçükkoru Özü’nde) çarpışırlar. Bugün "ova il" kelimesi unutulmuş ise de iç il kelimesi "İçel" olarak ilimizin ismiyle yaşatılmaktadır.
Başka kaynaklarda (http://www.ezgi.com/home/erdal/mersin/tarih.htm)şöyle bir olaydan bahsedilmektedir:: Klikya bölgesi "Cilicia traheia (dağlık klikya) ve Cilicia pedias (ovalık klikya olarak ikiye ayrılır. Kue Krallığı'nın Asur eyaleti haline gelmesinden bir süre sonra Asus Devleti de yıkılmış ve bölgeyeönce yerli sülaleler, sonra da persler hakim olmuştur. M.Ö. 334 yıllarında Anadolu ve oradan Klikya'ya inen İskender, Pers hakimiyetine son verir. İskender'in ölümünden sonra generallerinden Selefkos Nikator bölgeye hakim olur. Selefkos'ların Mısır istilasına karşı Romalılardan yardım istemesi sonucu bölge Romalıların hakimiyetine girer bu arada kısa bir hükümranlık süren Ermeniler de, Romalılar tarafından bölgeden sürülürler. (klikya trakia'dan klikya pedias'a yani ovalık klikyaya M.Ö 200-300)
Miladi 800 yılından sonra Türk oymakları İzorya’ya gelip yerleşmeye başlamışlardır. Abbasoğulları, Büyük Selçuk Selçuklu İmparatorluğu, Anadolu Selçuklu Devleti İzorya’ya Türkler'in yerleşmesini teşvik ve himaye etmişlerdir. Eti’ler Dönemi Eti’ler milattan 2000 yıl önce İç Anadolu’ya girip Kızılırmak kıyılarına geldiler. LUVİ dedikleri yerli halkı kovarak onların yurduna yerleştiler. Etiler zamanında Mut kasabasının adı YENIKA yada YENİKAND idi. (Kand şehir anlamındadır. Yani Yenika yada Yenikand’ın bugünkü karşılığı YENİŞEHİR’dir). Eti’lerin parlak devirlerinde Mut-Ermenek dolaylarında MASA adında ve Eti İmparatorluğu'na bağlı bir krallık vardı. Masa Krallığı’nın varlığını ve yerini tarihçiler kesin olarak söyleyemiyorlar. Eti’ler Çukurova’ya ARZOVA-ARZOVVA-ARZAOVA, Arzaova-Arsova şeklinde “ova”müşterektir. Arza’nın Arsun-Arzun “Karargah” şekli Türkçe’dir ve Türkçe’de mevcuddur. Bu kelime Türkçe’de Aras-Araz-Iraz olarak “saadet’ manasına gelir. Arzaova-Arasova “Mes’ud Ova’’ manasına gelir. Asur’lular ise “CEHLER” diyorlardı. Mut’un bulunduğu bölgeye MASA Krallığı toprakları deneceği akla gelebilir.
ŞEHİR ADININ AÇIKLANMASI
Anadolu’da ve Luvi (Luwi) dilinden gelme tarihsel adlarını yayıldığı diğer bölgelerde, Luvi dilinden ya da onun ardı1ı dillerden gelmiş bulunduğu içindeki bazı tipik (Luvi dili ve ardıllarına özgü) sözcüklerle, takılarla kanıtlanan, hepsinde de Mut bölümü bulunan birtakım tarihsel adlarla karşılaştırıyoruz ki bunlarını tümü ya bir vadinin adıdır ya da içinde yahut başında bulunan bir yerleşme biriminin adıdır. Buna bakarak ve tümevarım yoluyla sözcüğün Luvi dilinde “Vadi” anlamında olduğunu güvenle saptayabiliyoruız (Alamut, Hadramut, Kadamut, Karmut, Manamut, Mercumut, Mut.....) . Mut adı için şöyle bir söylenti vardır: Selefkoslar zamanında burada “Muts” adlı bir kral yaşamıştır. Mut adı da bundan kalmıştır. Mut bir zamanlar “Mutyos” adlı bir kralın buyruğu altında bulunduğu cihetle bir süre bu adla anıldığını söyleyenler de vardır. Büyük Türk seyyahı Evliya Çelebi. 1671-1672 yıllarında Mut’a uğrar. Bu adın “Darü’l Mevt"ten geldiğini söyler. Evliya Çelebi’ye göre, Karamanoğlu Yakup Bey, Mut Kalesi'ni kuşatır. Binlerce şehit verdiği halde bir türlü fethedemez. Bu yüzden şehire “ölüm yurdu” anlamına gelen “Dar’ül-Mevt” der. “Mevt’’ sözcüğü zamanla “Mut’’ olur. Mut kelimesi ele geçen temessük, senet ve mektuplardaki adres ve imzalarda anlaşıldığına göre şu şekilde yazılmıştır: “MD-MUD”. Bu kelime yeni Türk harfleriyle “MUT’ olarak tespit edilmiştir. Devlet arşivlerindeki kimi belgelerde “Mut” adına çeşitli şekillerde rastlanır. Bunların bir kısmı şöyledir: -Başbakanlık arşivinde 1 No. lu il yazıcı defterindeki bir vakfiyede “Mud” olarak yazılıdır. Şimdiki İlçe Mi11i Eğitim Müdürlüğü (eski Mut ortaokulu) Han Kitabesi’nin 2. satırının sonlarına doğru ‘‘Fitarih’’ kelimesi altında ".........Mut’’ kelimesi yazılıdır.. -Mut beylerinden Mehmet Bey bir tarla satışından dolayı yazdığı Temessik’deki imzası “Esseyyid Mir Mehmet Müdir-i Kaza-i MUD”
1071 ‘den sonra da Türkler'e Anadolu kapısı açılmış oldu (1071 yılında Selçuklu İmparatoru Alpaslan'ın Malazgirt Ovası’nda Bizans ordusunu yenmesi ile birlikte). 1219 Yılında Konya’da Selçuklu tahtına oturan Alâaddin Keykubat Bin Keyhüsrev, Selçuklu yurdunu (Anadolu) imara girişirken, Anadolu’nun geniş sahillerini de korumak ve buralarda tersane kurmak gerektiğine inanmaktaydı. 1243 Yılında, Selçuklu Sultanlığı’nın “İlhanİar”ın himayesine girmesinden bir süre sonra Ermenek-Mut-Gülnar ve Tarsus, Ermeniler tarafından işgal edilmiştir. Osmanlı Dönemi Mut, 1476 yılında Osmanlı padişahı, Fatih Sultan Mehmet tarafından yapılan. vilayet düzenine göre kurulan Karaman Vilayeti'nin İçel Sancağı beylikleri içindeydi. İçel Sancağı’nın Karaman Vilayeti'ne bağlanışı da kağıt üzerinde birşeydi. İçel dolayları, Karamanlılar ile Osmanlılar’ın arasında elden ele 1484 yılına kadar alınıp verilmiştir. En son Osmanlılar elinde kalmıştır. Osmanlı padişahı ikinci Bayazıd zamanında yeni bir vilayet düzenine göre Silifke-Ermenek-Mud(Mut)-Gülner(Gülnar)kazalarından ibaret bir İçel livası kurularak yine Karaman Vilayeti'ne bağlandı. Ve İçel Sancağı’nın merkezi Ermenek kasabası idi. Bu düzene göre vilayetler valilerle, sancaklar sancak beyleri ile, kazalarsa kaza müdürleri ile idare edilecekti. Halk kaza müdürlerine “Bey” derdi. 1571 Yılında Kıbrıs adası Osmanlılar tarafından alınınca Kıbrıs Vilayeti kuruldu. İçel Sancağı Kıbrıs Vilayeti'ne bağlandı. 1484 Yılında İçel Sancağı kazalarından, Mut kazası toprakları üzerinde doğudan başlayarak Sarıkavak, Mut, Sinanlı adında üç tane kaza vardı. Bu kazalar birleştirilerek merkezi Mut kasabası olmak üzere yeni bir Mut kazası kuruldu. Eski Sarıkavak kazası köyleriyle birlikte. Mut kazasına bağlı “Sarıkavak Nahiyesi” olmuştur. Bununla birlikte aşağıdaki düzenleme yapılmıştır 1-Sinanlı Kazası : merkezi Kıravga Köyü 2-Mut Kazası : merkezi Mut Kasabası 3-Sarıkavak Kazası : merkezi Dere Köyü Cumhuriyet Dönemi Cumhuriyet kurulduğunda Mut kazasının 74 köyü vardı. Mut kasabasının ise “Şıh, Kale, Hamidiye” olmak üzere üç tane mahallesi vardı. Mut kasabasında hane ve nüfus günden güne artıyordu. Mahalleleri bir muhtar idare edemez hale geldiğinden Şıh Mahallesi ile Hamidiye Mahallesi birleştirilerek bir mahalle haline getirildi ve adı da Meydan Mahallesi kondu. Kale Mahallesi üç parçaya ayrıldı. Bir parçası eski adı olan Kale Mahallesi olarak kaldı. Bir parçası 16. 5. 1927 yılında Doğancı Mahallesi olarak düzenlendi. Bir parçası da 18.5.1927 yılında Pınarbaşı Mahallesi oldu. 20.10.1935 Yılında yapılan ilk nüfus sayımında Mut’un genel nüfusu 18334 kişi idi. 1940 Yılında 20228, 1960 yılında 33082, 1965 yılında 77660 kişi olup kaza merkezinin nüfusu 6556 kişi idi.
Kronolojik tarih
M.Ö. 2000 Yıllarından evvel Mut ve civarında insan yaşadığı, yontmataş, cilalıtaş devri kalıntılarından anlaşılıyor.
M.Ö. 2000 Bu tarihten önce Mut’un ismi geçen ilk sakinlerine Luvi’ler deniyor.
M.Ö. 2000 Eti’ler idaresine geçen Luvi arazisinde Etiler’e bağlı Masa krallığı kuruldu. Baş şehirlerine Yenika adlı verildi.
M.Ö.1295 Kadeş savaşına, Etiler yanında Masa Krallığı da girdi.
M.Ö.1280 Etiler’in yıkılması ile Masa yurduna Frik’ler hakim oldu ve bölgeye İzorya denmeye ve Siyennisis (papaz krallar)'ler tarafından idare edilmeye başlandı. Baş şehirlerine lsaura (Mut-Ermenek) denildi.
M.Ö.620 İzorya Lidyalılar’ın eline geçti.
M.Ö. 546 İran’ı Persler bütün Anadolu’ye ve İzorya’ya sahip oldular.
M.Ö. 334 Izorya, Makedonyalı İskender’in eline geçti.
M.Ö. 323 İskender'in ölmesi ile generali Selefkus’un elinde kalan İzorya’nın başşehri
M.Ö. 321 ‘de Silifke Kalesi’nin inşası ile Silifke oldu.
M.Ö.17 İzorya Romalılar’ın eline geçti. İsaura’ya da Claudiopolis dendi.
M.S.95 Roma İmparatorluğu ikiye ayrılınca Claudiopolis Bizans İmparatorluğu’nda kaldı.
475-491 Bizans İmparatorluğu, Zenon zamanında İzorya isyan etti. İmparator ordusu ile isyanı bastırdı. Tarihi taş köprü o zaman yapıldı.
491-518 Bizans İmparatoru I. Anastas zamanında İzoryalılar tekrar isyan edince bu defa imparator köy ve kasabaları yaktı, yıktı. Halkını büyük kısmını öldürdü. Kalanları bu topraklardan sürdü. Claudiopolis adı tarihe karıştı.
673 Emevi İslam Devleti orduları Kilikya ve İzorya’ya girdiler.
750 İslam Devleti halifeliği değişim sırasındaki karışıklıktan faydalanan Bizanslılar, İzorya ve Kilikya’yı işgal ettiler.
834 Abbasi orduları komutanı Türk asıllı General Afşin, İzorya’yı geri aldı. Orta Asya’dan kopup gelen Türk oymaklarından uzun zamandır boş olanı İzorya’ya yerleşmelerini teşvik etti.
861 İzorya tekrar Bizans’ın eline geçer.
1071 Anadolu’ya Selçuklular hakim olur. Mut ismi de bu sıralarda verilir.
1189 Avrupa’dan gelen 3. Haçlı ordusu Konya-Karaman-Mut yolunu takip ederek Kilikya’ya ulaşmak istemişse de, Anadolu Selçuklu Sultanı 2. Kılıçaslan’ın saldırısından kaçarken Alman İmparatoru Frederik Barbarossa Silifke civarında Göksu'dan geçerken boğulur.
1221 Selçuklu Sultanı Alâaddin Keykubat I. İzorya’yı işgal eder. İzorya bundan sonra Taşlık Kilikya diye anılır. Sultan Alâaddin Keykubat, Karaman-Mut-Silifke yolunu, Sertavul hanlarını, Yapıntı ve şimdi yıkılmış olan Mut köprülerini yaptırdı.
1230’da Mavga Kalesi’ni imar ettirdi.
1236 Sultan Alâaddin Keykubat’ın ölmesi ile Mut’u Ermeniler istila etti. Aynı sene Karamanlılar, Nurettin Sofi kumandasında Mut’u geri alır.
1257 Selçuklu taht; karışıklığında Konya’ya giden Karaman Bey’in yokluğundan istifade etmek isteyen Kızkalesi Ermenileri Mut Kalesi’ni kuşattılar. Bunu haber alan Karaman Bey, acele yetişip Ermeniler’i Kız Kalesi’ne kadar kovaladı.
1263 Karaman Bey'in zehirlenerek öldürmesi üzerine Selçuklu komutan Bedrettin İbrahim Hutenoğlu, Ermenek Vilayeti başbuğu olarak Mut’a hakim oldu.
1264 Mut’ta Karamanoğlu Mehmet Bey’in yaknılarından birinin düğünü olur. Düğün sahibi,hem Mehmet Bey’i, hem de Hutenoğlu’nu davet eder. Düğün esnasında Mehmet Bey, Hutenoğlu’nun adamlarını öldürür. Hutenoğlu kaçar. Mehmet Bey, Mut’a tekrar sahip olur.
1277 İlkbaharında Selçuk-Moğol birleşik orduları ile Mut’ta çarpışan Mehmet Bey, Şikari’ye göre muharebe esnasında okla vurularak, İbn-i Bibi’ye göre Kurbağa Kalesi’nde yakalanarak şehit edildi.Mut, Selçuklu’lar eline geçer.
1280 Karamanoğlu Güneri Bey tekrar Mut’a sahip oldu.
1354-1356 Karamanoğlu Burhanettin Musa zamanında Mut, Karamanoğlu devlet merkezi olur. Burhanettin Musa, Mut’a medrese ve muallimhane yaptırdı.
1356 Mut’ta yapılan bir divanda Burhanettin Musa, tahtı ve hükümdarlık mührünü Seyfettin Süleyman Bey’e devreder.
1356 Harami Kıvameddin Mut’ta idam edilir.
1419 Anadolu’yu talan eden Memlûk orduları Mut’u da talan edip çok tahribat ve zulümler yapar.
1444 La’l Paşa Camii Medresesi ve Hamamı insa edilir.
1464 Karamanoğlu 2. İbrahim Bey’in vefatından sonra saltanat oğulları arasında taksim edilir.Toroslar sınır olmak üzere Pir Ahmet Konya’da, İshak Silifke’de kalır. Karaman ülkesi ‘‘Ova İl’’ ve ‘‘İç İl’’ olarak ikiye. ayrılır.
1465 İki kardeş, Dağpazarı civarında (büyük olasılıkla Küçükkoru Özü’nde) çarpışırlar. Bugün "ova il" kelimesi unutulmuş ise de iç il kelimesi "İçel" olarak ilimizin ismiyle yaşatılmaktadır.
MUT İLÇEMİZ
KALEDEN GÖRÜNÜMÜ
İLÇEMİZDE BİR ÇOK GEZİLECEK YERLERİ VAR
İLK BAŞTA YER KÖPRÜ